Digitaal leren komt door de coronacrisis plots in een stroomversnelling. PBD-GO! zet daarom een aantal tips op een rij die de onderwijskwaliteit ook in deze tijden helpen garanderen.
Digitaal leren komt door de coronacrisis in een stroomversnelling. Dat is goed nieuws omdat we met zijn allen een beetje ontdekkingsreiziger worden. Maar stroomversnellingen vragen toch ook om de nodige behoedzaamheid. Digitalisering maakt het onvermijdelijk moeilijker om de impact van het onderwijsproces in te schatten en vervolgens bij te sturen. Dat vraagt een gecoördineerde en gestructureerde aanpak mét voldoende oog voor communicatie en feedback.
PBD-GO! capteerde vanuit verschillende hoeken zowel kansen als valkuilen van deze digitalisering. We zetten daarom nog even een aantal tips op een rij die kunnen helpen bij de aanpak voor jouw school.
1. Organisatie van het afstandsleren
– Communicatie is belangrijker dan ooit. Waarom zetten we in op afstandsleren? Wat gaan we wél doen en wat niet? Hoe gaan we dat organiseren? Wat is de rol van alle betrokkenen?
– Digitale kanalen zijn onvermijdbaar onder deze omstandigheden. Ga daarom eerst en vooral na wie wel of niet vlot bereikbaar is online. Niet elke leerling beschikt thuis over internet of heeft toegang tot een computer. Dat kunnen ook leerlingen zijn die één toestel moeten delen onder verschillende broers of zussen.
– Voorzie voor deze meest kwetsbare groep een waardig alternatief:
· Stel bijvoorbeeld het openleercentrum open, mits iedereen de coronarichtlijnen respecteert.
· Sommige scholen verdeelden ook hun mobiele computerpark over de leerlingen die het meest hulpbehoevend zijn.
· Bekijk ook wat er echt op computer moet en waar er alternatieven zijn: smartphone, werkbladen, …
– Bepaal als school de tijdspanne waarbinnen je afstandsleren organiseert. Deze bijzondere situatie biedt een unieke kans om meer op het ritme van de leerlingen te werken. Een aantal vragen kunnen helpen:
· Ga je voor dag- of weekopdrachten en hoe communiceer je die?
· Wanneer plaats je de opdrachten online? Liefst niet tijdens het weekend of na de schooluren. Kies bijvoorbeeld voor één afgesproken moment waarop alle opdrachten online komen.
· Hoe zorg je ervoor dat leerlingen hun opdrachten van verschillende vakken en leerkrachten op een overzichtelijke manier kunnen raadplegen? Sommige scholen gieten alles in een planningsdocument wat zowel voor de school als voor de leerling een duidelijk overzicht biedt.
· Hoe zorg je ervoor dat er niet constant opdrachten bijkomen? Dat is immers erg frustrerend voor leerlingen.
· Hoe zorg je ervoor dat leerlingen hun dag of week, en dus ook hun schoolcomputer, kunnen afsluiten?
· Hoe zorg je ervoor dat de opdrachten en dus ook de workload voor leerlingen behapbaar blijven?
· Hoe je zorg ervoor dat leerlingen ook op tijd pauze kunnen nemen?
· Bij wie kunnen leerlingen terecht met vragen? Welke vragen? Wanneer? Via welk kanaal?
2. Pedagogisch-didactische tips voor afstandsleren
– Afstandsleren is, ondanks de vele voordelen, vermoeiender voor leerlingen dan regulier onderwijs. Hou daar rekening mee.
– Leerlingen moeten wennen aan de digitale omgeving en de tools die gebruikt worden. Beperk daarom het aantal tools en geef leerlingen de tijd en ondersteuning die ze nodig hebben om vlot met dit gegeven aan de slag te gaan. Deze tijd is ook relevante onderwijstijd.
– Opdrachten vragen vaak meer tijd in afstandsleren dan tijdens een regulier klasmoment.
– Nu meer dan ooit is focussen op het leerproces belangrijk. In deze periode kunnen niet de cijfers maar kan wel de leerbevorderende feedback van leerkrachten het verschil maken. Het geven van tijdige en voortdurende feedback is een hele opgave. Zorg daarom dat je team er voldoende tijd en middelen voor heeft.
– De zelfsturende vaardigheden die een leerling nodig heeft bij het plannen en uitvoeren van opdrachten op afstand zijn niet voor iedereen vanzelfsprekend. Zorg voor voldoende feedback en ondersteuning hierin. Besteed ook extra aandacht aan leerlingen die minder kunnen rekenen op hulp van thuis.
– Gestructureerde (online) interactie met je leerlingen vormt een sleutel tot het verwerven van positieve leereffecten in (digitaal) afstandsonderwijs.
– Investeer in het creëren van een aangename en veilige leeromgeving zodat je leerlingen niet alleen gemotiveerd worden om deel te nemen aan het online leren maar het ook dúrven, en leren uit de fouten die ze maken.
– Zorg ervoor dat je instructies duidelijk zijn en dat leerlingen precies weten waarom ze wat én op welke manier moeten doen. Vermijd het sturen van mails met aanvullende informatie want dat is verwarrend voor leerlingen. Bouw voldoende mogelijkheden in voor het stellen van vragen.
– Omdat de huidige richtlijnen duidelijk aangeven dat er geen nieuwe leerstof aangebracht mag worden, focus je op herhalen, remediëren en verdiepen. Teasers van nieuwe leerstof en pre-instructie zijn ook een mogelijkheid.
– Generieke leercompetenties en ontwikkelen van executieve functies (zoals reflectievaardigheden) kunnen mogelijke onderwerpen vormen. Op deze manier zijn de leerlingen optimaal voorbereid om met nieuwe leerstof aan de slag te gaan wanneer de richtlijnen bijgestuurd worden.
3. Globale succesfactoren voor afstandsleren
De meeste scholen hebben intussen in een versneld tempo hun opdrachten gedigitaliseerd. Net door die snelheid is dat vaak nog niet gestoeld op een digitale pedagogiek. Bij het implementeren daarvan is het belangrijk om een visie uit te werken met betrekking tot de volgende componenten:
– Technisch: welk platform zullen we gebruiken? Gelijkgerichtheid over vakken en leerkrachten is immers belangrijk.
– Content: hoe bouwen we onze leermaterialen op? Digitale leermaterialen zijn toch anders dan de klassieke handboeken of werkbladen.
– Curriculum: hoe bewaken we de leerplangerichtheid van onze opdrachten? Zijn die, met andere woorden, voldoende zinvol?
– Organisatorisch: hoe zorgen we ervoor dat feedback en evaluatie ingepland kunnen worden?
– Pedagogisch-didactisch: welke onderwijsprincipes kunnen we digitaal hanteren ter ondersteuning van het leerproces van élke leerling? Hoe zorg je bijvoorbeeld voor voldoende differentiatie?
